10 فیلم تماشایی که از موسیقی متن استفاده نکرده اند؛ از کیارستمی تا هیچکاک - موسیقی آتش

به گزارش موسیقی آتش، شکی در این نیست که موسیقی متن فیلم یکی از موثرترین ابزار ها برای روایت داستان است. بسیاری از فیلم های ماندگار سینما با موسیقی متن به یاد ماندنی خود به نحو چشمگیری بهتر شدند. تنها فیلم آرواره ها را بدون موسیقی زمینه شومش تصور کنید یا جنگ ستارگان را بدون پیش درآمد آن. اما با این حال امکان آن وجود دارد که بتوان فیلم عظیم و تاثیرگذاری را بدون موسیقی متن ساخت. فقط مهارتی کامل در فیلم سازی و دیدی خلاقانه می طلبد.

در این نوشته با 10 فیلمی آشنا شوید که خلاف معمول موسیقی متن ندارند.

1. پروژه جادوگر بلر (The Blair Witch Project)

• محصول: 1999
• کارگردان: دنیل مایریک، ادواردو سانچز
• بازیگران: هدر دوناهو، مایکل سی ویلیماز، جاشوا لنرد
• امتیاز متاکریتیک: 81 از 100
• امتیاز راتن تومیتوز: 86 از 100

این تصمیم که فیلم پروژه جادوگر بلر موسیقی متنی برای خود نداشته باشد، خلاقیتی فراتر از انتظار است. زمانی که فیلم برای اولین بار به نمایش درآمد، به عنوان یک مستند ویدیوی پیداشده شناخته شد. به این معنی که صحنه های فیلم توسط بازیگران تصویر برداری شده است. بازیگران این فیلم تا اکران آن، از جلب توجه خودداری کردند تا این فیلم همچنان به مانند یک دریچه اسرار باقی بماند. اگر موسیقی متن به این فیلم اضافه می شد، تماشاگر آن را یک حقه بازی تلقی می کرد. بیشتر وحشت نهفته در فیلم به المان واقعی بودن خود وابسته است که با نبود موسیقی تاثیرش بیشتر هم می گردد. تنها صدا های موجود در فیلم، خش خش برگ ها، صدای رود خروشان و فریاد های شخصیت های جوان داستان است که عقل خود را از دست داده اند.

2. طناب (Rope)

• محصول: 1948
• کارگردان: آلفرد هیچکاک
• بازیگران: جیمز استوارت، جان دال، فارلی گرنجر، جوآن چندلر
• امتیاز متاکریتیک: 73 از 100
• امتیاز راتن تومیتوز: 94 از 100

فیلم طناب ساخته آلفرد هیچکاک در هنر تعلیق استادانه عمل می نماید اما این کار بدون یاری موسیقی انجام می گردد. طناب که اقتباسی از یک نمایش نامه به همین نام است، بیشتر شبیه به یک اجرای تئاتر است. وجود تنها یک مکان تصویربرداری که پنت هاوسی در منهتن است، باعث خلق اتمسفری خفه می گردد که در آن شخصیت براندون شاو (با بازی جان دال) و فیلیپ مورگان (با بازی فارلی گرنجر)، جنایت وحشتناکی را که مرتکب شده اند، از مهمانان شامی که در آن حضور دارند، پنهان می نمایند. زمانی که صدای ساز به گوش می رسد، حاکی از وجود موسیقی متن در این فیلم نیست. صحنه ای وجود دارد که در آن فیلیپ که پیانیست ماهری است، در حالی که معلم مدرسه اش از او سوال می پرسد، کلاویه های پیانو را تکان می دهد. موسیقی لرزان پیانو به طور مستقیم ریشه در ترس و اضطراب فیلیپی دارد که با نقش خود در یک قتل، دست به گریبان است. دنیا این فیلم صدایی درون خود دارد که حسی از واقعیت را در حالی که معمای فیلم حل می گردد، خلق می نماید.

3. ام (M)

• محصول: 1931
• کارگردان: فریتس لانگ
• بازیگران: پیتر لوره، اوتو ورنیکه، گوستاف گروندگنس
• امتیاز متاکریتیک: ـ
• امتیاز راتن تومیتوز: 100 از 100

به عقیده بسیاری از افراد، ام شاهکار فریتس لانگ است. این فیلم که درباره تعقیب قاتل سریالی بچه ها به نام هانس بکرت (با بازی پیتر لوره) است، درامی ماندگار است که با جزئیات دقیق خود، سال هاست که فیلم های بعد از خود را تحت تاثیر قرار می دهد. لانگ پیروز شد که این فیلم را بدون موسیقی متن عرضه کند و به جای آن کوشش کرد تا صحنه های تعقیب و گریز بدون حمایت موسیقی، روی پای خودشان بایستند. اثر کوچکی از موسیقی در این فیلم وجود دارد اما به صورت غیرمرسوم به نمایش در می آید. الگوی موسیقایی این فیلم مانند قطعه در قصر پادشاه کوهستان است؛ آهنگی کوتاه از زمزمه های هانس بر لبش. به غیر از آن، اولین فیلم صدادار لانگ موسیقی متنی برای خود ندارد. سکوت حاضر در فیلم درام آن را قوت می بخشد و ساختار ترسناکی را می آفریند که گریزی از آن نیست.

4. باد ما را خواهد برد (The Wind Will Carry Us)

• محصول: 1999
• کارگردان: عباس کیارستمی
• بازیگران: بهزاد دورانی، فرزاد سپهری، مسعود منصوری، معصوم سلیمی، بهمن قبادی
• امتیاز متاکریتیک: 86 از 100
• امتیاز راتن تومیتوز: 97 از 100

در حالی که شما شاهد قاب هایی نفس گیر در فیلم باد ما را خواهد برد هستید، شاید سکوت حاکم بر فیلم نیز توجه شما را جلب کند. داستان ساده این فیلم، گروهی از روزنامه نگاران را دنبال می نماید که به روستایی کردی سفر می نمایند تا از آیین مذهبی عزاداری یک زن مسن گزارش خبری تهیه نمایند. هر چه قدر که آن ها زمان بیشتری در آن مکان می گذرانند، یکی از اعضای گروه که مهندس است، یاد می گیرد که کوتاه بیایید و سبک زندگی روستایی را ستایش کند. باد ما را خواهد برد مخاطب خود را غرق در صدا های روستا می نماید و با این شگرد، ما را به دنیا سینمایی خود دعوت می نماید. بدون حضور موسیقی، نفوذ به محیط پیرامون کاراکتر ها آسان می گردد.

5. بعد از ظهر سگی (Dog Day Afternoon)

• محصول: 1975
• کارگردان: سیدنی لومت
• بازیگران: آل پایچینو، جان کازال، جیمز برودریک، چارلز دارنینگ
• امتیاز متاکریتیک: 86 از 100
• امتیاز راتن تومیتوز: 96 از 100

چه کسی فکرش را می کرد که فیلمی با مدت زمان 2 ساعت که بخش عمده ای از اتفاقات آن در بانکی کسل نماینده رخ می دهد، تا این حد سرگرم نماینده باشد؟ آل پاچینو و جان کازال که به ترتیب در نقش سانی و سال ظاهر می شوند، زوجی جنایت کار از دنیای واقعی هستند که اقدام به سرقت از بانک می نمایند تا هزینه عمل تغییر جنسیت دوستشان تامین گردد. به خاطر شرایطی که منجر به تغییر نقشه سرقت می گردد، این زوج شریک جرم باید هر چه سریع تر تصمیم خود را بگیرند. این تنش و اضطراب با نبود موسیقی متن، به اوج خود می رسد. بودن نوعی از موسیقی می توانست اندکی از تنش موجود را بکاهد اما به جای آن ما همراه با انبوهی از اکشن به حال خود رها می شویم تا با آن دست و پنجه نرم کنیم. بعد از ظهر سگی تنها به دلیل ساخت آن از داستانی واقعی نیست که در روایت حقیقت متعادل به نظر می رسد. نبود موسیقی متن نیز به این امر یاری نموده است و به امضایی برای فیلم بدل شده است. گویا وقایع درست پیش چشمان شما اتفاق می افتد.

6. پرندگان (The Birds)

• محصول: 1963
• کارگردان: آلفرد هیچکاک
• بازیگران: راد تیلور، جسیکا تندی، سوزان پلشت، تیپی هدرن
• امتیاز متاکریتیک: 90 از 100
• امتیاز راتن تومیتوز: 95 از 100

مانند طناب، فیلم پرندگان ساخته آلفرد هیچکاک قید موسیقی متن را می زند و رهایش می نماید و به جایش، توجه ما را به تنش هیجان انگیز فیلم معطوف می نماید. آهنگساز پرآوازه برنارد هرمن که بیشتر به خاطر همکاری هایش با هیچکاک شناخته می گردد، به عنوان مشاور صدا وارد پروژه شد. کار او این بود تا از آلات موسیقی گمنامی مثل تراتونیم الکترو آکوستیک استفاده کند تا صدای ناهنجار پرندگان را فراوری کند. جالب است بدانید حتی بعضی از سکوت ها در این فیلم نیز حاصل دستکاری الکترونیکی است. به رغم کار گسترده ای که روی وجه شنیداری این فیلم اجرا شده است، هرمن و هیچکاک توانستند جلوه ای یکپارچه از صدا را خلق نمایند که کاملا طبیعی به نظر می رسید.

7. جایی برای پیرمردها نیست (No Country For Old Men)

• محصول: 2007
• کارگردان: برادران کوئن
• بازیگران: خاویر باردم، جاش برولین، تامی لی جونز
• امتیاز متاکریتیک: 91 از 100
• امتیاز راتن تومیتوز: 93 از 100

فیلم کلاسیک برادران کوئن هر دو ژانر نئو وسترن و تریلر را با حذف موسیقی متن تاثیر گذار آن، به کلی دگرگون کرد. در واقع، کارتر برول موسیقی متن جایی برای پیرمرد ها نیست را ساخت ولی اگر شما به آن توجه کنید، قطعا دچار سردرگمی خواهید شد. زمزمه هایی در زمینه و به صورت ملایم در بعضی از صحنه ها وجود دارد اما فرکانس آن ها تا حد 60 هرتز به مانند صدای یخچال پایین آورده شده است. چیزی که بیش از هر چیزی قابل توجه است، نبود موسیقی سنتی ژانر وسترن است که معمولا مخاطب را به سمتی راهنمایی می نماید تا در خصوص چیز های مختلف، حس خاصی را داشته باشد. برای مثال نبود موسیقی در فیلم، باعث می گردد تا صدای جیر جیر علامت تکزاکو بلند تر از زندگی واقعی به گوش برسد.

8. نور زمستانی (Winter Light)

• محصول: 1963
• کارگردان: اینگمار برگمان
• بازیگران: اینگرید تولین، گونار بیورنستراند، ماکس فون سیدو، گونل لیندبلوم
• امتیاز متاکریتیک: ـ
• امتیاز راتن تومیتوز: 73 از 100

نور زمستانی ساخته اینگمار برگمان، نمایشی کامل و تاثیر گذار از کشیش یک دهکده است که تحت تاثیر بحران وجودی قرار گرفته است. کشیش توماس (با بازی گونار بیورنستراند) در کوشش برای از بین بردن ترس های یکی از پیروان کلیسا به نام جوناس پرسون (با بازی ماکس فون سیدو)، شکست می خورد که این اتفاق، هیزمی برای تحریک جوناس به خودکشی می گردد. این اتفاق توماس را آشفته می نماید و موجب می گردد تا او با وجود این تراژدی، با معنویت خودش دست به گریبان گردد. در حالی که موسیقی متن برجسته ای می توانست این درد عذاب آور را تسکین ببخشد، نور زمستانی دوایی برای این درد نمی یابد. کاراکتر ها باید سرمای سخت و طاقت فرسای روستایی در کشور سوئد را با نوای طنین انداز ارگ، ناقوس های به صدا در آمده و صدای پراکنده جماعت از هوش رفته تحمل نمایند.

9. روزی روزگاری در آناتولی (Once Upon A Time In Anatolia)

• محصول: 2011
• کارگردان: نوری بیلگه جیلان
• بازیگران: محمد اوزونر، ییلماز اردوغان، تانر بیرسل
• امتیاز متاکریتیک: 82 از 100
• امتیاز راتن تومیتوز: 92 از 100

روزی روزگاری در آناتولی ساخته ی نوری بیلگه جیلان، فیلمی بر اساس داستانی واقعی و شگفت انگیز است که برای یکی از نویسندگان همکار جیلان رخ داده است. فیلم در شهری واقع در منطقه آنتاتولی به نام کسکین اتفاق می افتد که در آن گروهی از مردان به دنبال یک جسد دفن شده هستند. در طول راه آن ها از مسائل بی شماری حرف می زنند، از فلسفه گرفته تا خانواده و گوشت بره. در چنین فیلمی، به نظر می رسد که موسیقی متن می تواند تبدیل به عاملی گردد که حواس ما را از گفت و گوی هیجان انگیز میان کاراکتر ها پرت کند. همچنین نبود موسیقی متن یاری نموده است تا صدای طبیعت به پیش زمینه ی فیلم وارد گردد که باعث خلق زمینه صوتی نامحسوس اما در عین حال درگیر نماینده ای می گردد.

10. شبکه (Network)

• محصول: 1976
• کارگردان: سیدنی لومت
• بازیگران: فی داناوی، ویلیام هولدن، پیتر فینچ، رابرت دووال
• امتیاز متاکریتیک: 83 از 100
• امتیاز راتن تومیتوز: 91 از 100

در فیلم شبکه ساخته سیدنی لومت، ما به دنیا یو بی اس می رویم، شبکه تلویزیونی خیالی که امتیاز های کمی از مخاطبان خود گرفته است. در این شبکه ما با دایانا کرستینسن (با بازی فی داناوی) و هاوارد بیل (با بازی پیتر فینچ) سرد و حساب گر آشنا می شویم. مجریان دیوانه بخش خبری که به خاطر کاهش میزان بازدید از کار اخراج می شوند. دیالوگ نمادین بیل (من به اندازه جهنم دیوانه ام و دیگر نمی توانم این را تحمل کنم) بسیار تند و تیز وارد عمل می گردد زیرا هیچ موسیقی زمینه ای وجود ندارد که آن را حمایت کند. تنها از طریق تبلیغات در حال پخش از تلویزیون است که موسیقی به جریان فیلم نفوذ می نماید. از طرف دیگر، بیل در حالی که اجرای زنده در حال اجرا است، بر روی زمین در حال خون ریزی است. در صفحه تقسیم شده، ما گزارش خبری یک تصادف را می بینیم و در کنارش، تبلیغ نوشابه کانادا درای و غلات صبحانه. صدای هیجان انگیز ولی ترسناک تبلیغات که با صحنه خون ریزی ترکیب شده است، لحظه قدرتمندی را خلق می نماید.

منبع: Screen Crush