گندم بریان، گرمترین نقطه کره زمین وشهری بدون جمعیت با دهها هزار کیلومتر وسعت - موسیقی آتش

به گزارش موسیقی آتش، گندم بریان تپه ای به مساحت 480 کیلومتر مربع است که از گدازه های سیاهرنگ آتشفشانی پوشیده شده است. این تپه به عنوان گرمترین نقطه کره زمین از سوی پروفسور پرویز کردوانی معرفی شده است که دمای آن در سایه در تابستان به 67 درجه سلسیون می رسد و در حقیقت قطب گرمایی کره زمین به شمار می رود.

گندم بریان، گرمترین نقطه کره زمین وشهری بدون جمعیت با دهها هزار کیلومتر وسعت

گندم بریان تپه ای به مساحت 480 کیلومتر مربع است که از گدازه های سیاهرنگ آتشفشانی پوشیده شده است. این تپه به عنوان گرمترین نقطه کره زمین از سوی پروفسور پرویز کردوانی معرفی شده است که دمای آن در سایه در تابستان به 67 درجه سلسیون می رسد و در حقیقت قطب گرمایی کره زمین به شمار می رود.

گندم بریان یا ریگ سوخته در 80 کیلومتری شمال شهر شهداد در کویر لوت واقع است و به علت نداشتن جاده و راه مشخص دستیابی به آن به سختی و تنها با همراهی تعداد معدودی که آشنا به راستاها هستند امکان پذیر است. این تپه هم از لحاظ زمین شناسی و هم به عنوان یک جاذبه گردشگری احتیاج به بازشناسی و معرفی بیشتر دارد و باید زمینه دستیابی آسانتر علاقه مندان به آن نیز فراهم گردد. دمای هوا از آبان تا فروردین در این نقطه کره زمین قابل تحمل و طبیعی است و تنها در همین فرصت است که می توان به سفر به گندم بریان فکر کرد.

ـ کویر شهداد

کویر شهداد بخشی از کویر لوت به شمار می رود. سرزمینی با پدیده ها و شگفتی های ناشناخته که می تواند پنجره ای نو به صنعت طبیعت گردی ایران بگشاید. کویر، تنها یک اقلیم و جغرافیا نیست، خوب که بنگریم تن پوش فرهنگ و تاریخ را هم برتن لوت و عریانش می بینیم. کویر با آسمان پرستاره، سکوت، شبهای آرام، طلوع و غروبهای زیبا، سراب فریبنده، کلوتهای افسانه ای شهر مانند که به قصرهای شکوهمند می مانند در کنار محوطه های باستانی و طعم شیرین پرتغال و رطب های خرمای بزمانی شهداد برای همه افراد با سلایق و ملیتهای متفاوت مجذوب نماینده است. در کنار جاذبه های یاد شده، رود دایمی شور با بلورهای زیبای نمک، تپه گندم بریان، گدار باروت، نمکهای تخم مرغی شکل، منطقه بدون حیات و باکتری در عمق کویر، بوته های گز (نبکا)در حاشیه آن، زیبایی کویر را صد چندان نموده اند. جایی که همانند سیاره های ناشناخته احتیاج به کشف و شناسایی بیشتر دارد.

شب کویر هم که خیال انگیز و توصیف نشدنی است چنانکه در هیچ جای دیگری نمی توان شب سرمه ای و پرستاره را این چنین تجربه کرد. شب که بر کویر چتر می گسترد، می خواهی دستت را به هوای چیدن ستاره ها بالا ببری. اینجا آسمان و زمین به هم نزدیک ترینند. هر چه روزها آسمان و خورشید پرفروغش به نامهربانی بر زمین سوخته و تفتیده کویر، گرما و آتش می پاشند شبها اما به جبران آن، گویی با مهربانی، تمام فاصله ها را از میان بر می دارند و آسمان ستاره های زیبایش را به سخاوت تمام به زمین می بخشد.

ـ آغاز راه

اگر مسافر کویر شدید در ابتدای راستا و در ورودی شهداد، با شربت کاشکیلو که از شکوفه های نخلهای منطقه به دست می آید مورد استقبال قرار خواهید گرفت. نوروز هر سال هم همه گردشگرانی که به شهداد می آیند با همین شربت پذیرایی می شوند. برای آغاز سفر می بایست از شهداد خارج شد و از جاده شهداد به نهبندان از کنار روستاهای تکاب شکالی گذشت.

در این راستا درختان گز با جمع شدن شنهای روان در اطرافشان مانند گلدانهای بیابانی در کنار جاده تا ده سیف خودنمایی می نمایند. به این تپه ها و گزها، نبکا گفته می گردد که ارتفاع بعضی از آنها تا دهها متر هم می رسد. بلندترین نبکای دنیا با 15 متر ارتفاع در روستای کریم آباد شهداد وجود دارد. هرچه جلوتر بروید زمین از پوشش گیاهی خالی تر می گردد و تنها 5 کیلومتر پس از ده سیف در 30 کیلومتری شهداد، پوشش گیاهی کاملا ناپدیدی می گردد و کویر تا آنجایی که چشم کار می نماید آغوش به رویتان می گشاید.

کلوت ها که مانند یک شهر بزرگ به نظر می رسند از دور دیده می شوند اما چون هدف گندم بریان است. می بایست در کیلومتر 45 از جاده اصلی جدا شد و از راستا قدیمی که کاروانهای شتر تا دهه 30 و بعضی کامیونها تا دهه 70 از آن استفاده می کردند راه را ادامه داد. راه مشخصی وجود ندارد، آنها که پیش از این تا تپه گندم بریان رفته اند، می توانند راه را از بیراهه ها بیابند و با خودرو با سرعتی که حداکثر به 25 کیلومتر می رسد با احتیاط به سمت تپه براند. پس از ساعتی به نخستین کلوت ها می رسید. سراب در کویر موج می زند و کلوت های کوچک و بزرگ قایق وار بر آن شناورند. خدا در کویر بدون سفال و متال، رنگ و سنگ، شهری آفریده که ساعتها از تماشاش مبهوت می شوی.

از میان کلوت ها که به خیابانهای شهر کلوخی می مانند، می گذری در حالی که لحظه ای چشم از این عارضه های کلوخی که در اثر فرسایش بادی و آبی به وجود آمده اند برنمی دارید. طول منطقه ای که کلوت ها در آن جای دارند 145 کیلومتر و عرض آن حدود 85 کیلومتر است. شهری بدون جمعیت و با 11 هزار کیلومتر مربع وسعت که از شهرهای بزرگ دنیا بزرگتر و زیباتر است. پس از طی 75 کیلومتر از شهداد و 30 کیلومتر از جاده اصلی شهداد به نهبندان به نمکهای تخم مرغی شکل برخورد می کنید.

در این محل به علت نزدیکی به رود شور، با تبخیر آب، نمک بر جای مانده است و به مرور زمان، آب در ستونهای ایجاد شده بالا آمده و با تبخیر بر ارتفاع نمک افزوده شده است و در نهایت نمک به صورت تخم مرغ، گنبدهای کوچکی ساخته است.

هزار متر آن طرفتر به رود شور با بستر سفید رنگ و پوشیده از نمک می رسید. برای رسیدن به تپه باید از رود گذشت اما حالت باتلاقی در بستر رود منجر به نشستن خودرو در کف رود و گیر کردن آن می گردد و بهتر است از این راستا منصرف شد.

گندم بریان با لبه ای سیاه رنگ در سمت راست رود دیده می گردد. راه را در امتداد رود با خودرو می توان ادامه داد تا به تپه نزدیک شد. پس از یک کیلومتر پیشروی می بایست با برداشتن ظرف آب راه تپه را پیاده در پیش گرفت. اینجا آب رود شور جریان دارد، بهتر است از محلی که نمک های کف رود محکم تر است گذشت.

سطح زمین از سنگریزه های سیاه پوشیده شده است و راه رفتن در شنزار نفس گیر می گردد. پس از 30 دقیقه پیاده روی، می گردد به پایین تپه رسید. ارتفاع تپه حدود 200 متر است. از پایین پلکانی به نظر می رسد که سنگهای سیاه آتشفشانی زیبایی خاصی به آن داده اند. هرچه جلوتر می روی عظمت تپه مشهودتر می گردد. شیب راستا تندتر می گردد اما با شوق رسیدن به بالای تپه و تماشای آن قبل از تاریک شدن هوا باید به راه ادامه داد.

تپه گندم بریان با سنگهای آتشفشانی سیاهرنگ کاملاً پوشیده شده است.سنگها هر یک به شکلی درآمده اند و فرسایش بادی در طول سالیان دراز صحنه های زیبایی را از همنشینی سنگ و شن خلق نموده است. در اینجا آدمی می خواهد بی اختیار در برابر این شکوه و بزرگی پیشانی بر سنگهای سیاه بساید و خالق این همه زیبایی را شکر گوید طوری که توصیف آن سخت و ناممکن است. حال خورشید را در حال غروب می بینی. تا فرسنگها اثری از انسان و موجود زنده نیست و تنها در دل کویر بر روی تپه به گام زدن مشغول می شوی. حال لحظاتی را سرشار از آرامش تجربه خواهی کرد. این سفری است همراه با کنجکاوی، دلهره و زیبایی به طوری که گندم بریان و کویر را وهم انگیز و با عظمت بخوانی.

ـ چرا گندم بریان

اهالی شهداد به تپه گندم بریان، ریگ سوخته هم می گویند. چون سطح تپه از گدازه های سیاه رنگ کاملا پوشیده شده مردم در گذشته به آن ریگ سوخته می گفتند که هنوز هم رایج است.

گفته می گردد کاروانی مجبور به خالی کردن بار گندم خود در این محل شده است. پس از چند روز که از شهداد شترهای تازه نفس برای حمل گندم و ادامه راستا می آورند مشاهده کردند که گندمهایشان حالت برشته، بو داده یا بریان شده است و از آن موقع به این تپه گندم بریان هم می گویند.

ـ نظر زمین شناسان

یکی از کارشناسان ارشد زمین شناسی سنگهای تپه گندم بریان را از گدازه های آتشفشانی دانست که در اثر فعالیت آتشفشان در سطح وسیعی پخش شده اند. مشخص عمر دقیق سنگها و تپه را منوط به آنالیز بیشتر می دانند. این سنگها قلیایی (بازی) و از نوع آذرین بیرونی هستند.پس از خروج ماگما از دهانه آتشفشان با حرکت دوکی شکل گدازه ها در آسمان، گازها از داخل آنها خارج شده اند که منجر به ایجاد حفره هایی در آنها شده است و دهانه آتشفشان در اثر فرسایش از بین رفته است.

رنگ سیاه سنگها باعث جذب انرژی خورشید در تابستان به مقدار زیادی به وسیله آنها و بالارفتن دما می گردد. مساحت گندم بریان 480 کیلومتر مربع اعلام شده است.

ـ کویر لوت دیگر دور افتاده نیست

با بهره برداری از جاده شهداد- نهبندان که با 293 کیلومتر طول از میان کلوت های شهداد در کویر می گذرد همه دوستداران طبیعت و گردشگران می توانند از جاذبه های کویر تماشا نمایند. در تعطیلات نوروزی بیش از 30 هزار نفر به شهداد و کویر سفر می نمایند که از این تعداد حدود 1600 نفر در کمپ گردشگری کویر اقامت کامل شبانه دارند. کمپ گردشگری کویر با 34 آلاچیق، آب بهداشتی، برق، راه آسفالته و برجهای نور در 28 کیلومتری شمال شرقی شهداد در راستا کلوت ها قرار گرفته است و گردشگران می توانند در آن استراحت و اقامت نمایند.

حضور گشت های امدادی هلال احمر تا عمق 150 کیلومتری کویر لوت آرامش خاطر را برای گردشگران به ارمغان می آورد.

بخش شهداد با 24 هزار کیلومتر مربع وسعت، 30 هزار نفر جمعیت و 2 نقطه شهری در 95 کیلومتری شمال شرق کرمان در همسایگی کویر لوت واقع است.

منبع:اطلاعات هفتگی شماره 3417

/ج

منبع: راسخون